‘Rol van management nog steeds onderschat bij veiligheidsbewustzijn’
John Vollenbroek is sinds 2004 docent ‘Gedrag en ongevallen’ bij de opleiding Hogere Veiligheidskunde. Ook was hij docent bij alle masterclasses patiëntveiligheid van het Veiligheidsmanagementsysteem Veiligheidsprogramma. In dit interview vertelt hij waarom het zo belangrijk is dat leidinggevenden veilig werkgedrag vertonen en deelt hij drie tips hoe ze ervoor kunnen zorgen dat veilig werken de norm wordt.
Recent interviewde Arbo-Online.nl de ervaren organisatiesocioloog. “Bij veel grote bedrijven ben ik de afgelopen jaren steeds pessimistischer en ook agressiever geworden. Allerlei incidenten wijzen erop dat managers echt het contact met de vloer kwijt zijn”, vertelde Vollenbroek. Reden om hem te vragen hoe managers het wel moeten aanpakken.
Gebrek aan inzet, geen kwade opzet
“Als je praat met mensen die met ongevallen te maken hebben gehad, ook leidinggevenden, dan valt je iets op. Ze zeggen namelijk allemaal hetzelfde: ‘dit wil ik nooit meer meemaken.’ Je merkt het direct of iemand of een team een ongeval heeft meegemaakt, want dan vindt men veilig werken urgent. Laat dus één ding duidelijk zijn: je moet met veiligheid aan de slag. Dat het nog niet bij elke organisatie gebeurt, is geen kwestie van kwade opzet”, aldus Vollenbroek.
Wat er misgaat, is dat er een discrepantie is tussen de boardroom en de werkvloer. “Ik ontdekte in mijn jarenlange carrière – en las dat ook terug in studies van de Australische hoogleraar Hopkins – dat veel managers niet echt weten hoe er in de praktijk gewerkt wordt. Daardoor reageert men op incidenten, in plaats van dat er een duidelijk beeld is over de normale gang van zaken. Dat maakt het lastig om beter beleid te maken.”
Er gaan daardoor te veel dingen fout op de vloer, waar managers geen weet van hebben. “Als collega’s die geen Nederlands spreken, wel op de vloer komen met VCA-formulieren, dan is één ding duidelijk: die formulieren worden vervalst. Onveilige situaties worden niet gemeld, omdat leveranciers niet als lastig of veeleisend bekend willen staan bij leidinggevenden. Leidinggevenden die lager in de organisatie werken, melden ongevallen liever niet, omdat ze de indruk willen wekken dat ze alles op orde hebben. Zo ontstaat er bij bedrijven een schijnwerkelijkheid waarin veilig gewerkt wordt.”
Rol management vaak onderschat
Als Vollenbroek wordt gevraagd hoe groot de impact van het management en leidinggevenden kan zijn, laat zijn antwoord niets aan duidelijkheid te wensen over. “Die impact is gigantisch. De rol van zichtbare leidinggevenden is bepalend voor hoe veilig er in bedrijven gewerkt wordt. Je kan praten over veilig werken wat je wil, maar als het management geen voorbeeldgedrag vertoont, mag je dat ook niet van de andere collega’s verwachten.”
Volgens de organisatiesocioloog is het nodig dat managers ervaring op de werkvloer hebben en durven in te grijpen. “Toch blijkt veiligheid vaak een onderwerp dat bij moeten en niet bij willen hoort. Ik ben de afgelopen tijd pessimistischer geworden: men staart zich blind op regelgeving, maar besteedt te weinig aandacht aan een goed veiligheidsklimaat. Zodra leidinggevenden voorbeeldgedrag vertonen, kan er gedragsverandering plaatsvinden.”
Dat is dan ook waarom Tagpoint Training op-maat-gemaakte-programma’s aanbiedt om bedrijven hiermee te ondersteunen.
Dat brengt ons op een aantal tips die Vollenbroek graag deelt met managers en leidinggevenden. Deze drie tips moeten eraan bijdragen dat veilig werken de norm wordt:
Tip 1: focus nietop incidenten
“In de meeste onderzoeksrapporten naar incidenten valt iets op: er zouden één of twee regels niet nageleefd zijn tijdens het ongeval. Vaak blijkt echter dat er vaker en wel meer regels niet werden opgevolgd. Audit dus niet op overtredingen (incidenten), maar op hoe er normaal gewerkt wordt. Zo maak je beleid dat aansluit op de werkelijkheid op de vloer.”
Tip 2: Wees bewust van je reactie
“Bij een chemiebedrijf deed zich een onveilige situatie voor. De monteur durfde niet aan de bel te trekken, omdat het oplossen van deze situatie ervoor zou zorgen dat het werk stilgelegd zou moeten worden. De productiechef erkende dat hij veiligheid wel belangrijk vindt, maar dat aan hem wel te merken zou zijn dat hij teleurgesteld zou zijn over het productieverlies . Zorg dus dat je niet ontevreden reageert, als medewerkers veiligheid voor productie plaatsen.”
Tip 3: Wees consequent
“In het verlengde daarvan: als je de mond vol hebt van veilig werken, dan moet je als manager ook consequent zijn in dat opzicht. Accepteer dat veiligheid soms iets kost, maar dat de kosten voor een ongeval vele malen hoger liggen. De crux is: leidinggevenden moeten accepteren dat veilig werken soms ten koste gaat van de productie, maar dat een investering in veiligheid zichzelf altijd terugverdient.”
Zoek je naar een manier om veiligheid te borgen in je organisatie? Tagpoint maakt op-maat-gemaakte programma’s die ervoor zorgen dat er in de organisatie een focus ontstaat op veiligheidsbewustwording. Zo wordt veilig werken onderdeel van het ‘DNA’ van directie, management en leidinggevenden. Zo is veilig werken geborgd in het leadership van het bedrijf en kan het management zijn rol in het veiligheidsbewustzijnsproces goed invullen.
